بسیاری از زوج های جوان دغدغه ای اصلی شان پیشگیری از بارداری در سال های اول ازدواج است. آن ها به دنبال راهی مطمین و کم خطر برای این کار هستند تا بتوانند با اطمینان از این مساله از روابط عاشقانه زناشویی خود لذت ببرند. یکی از بهترین راه هایی که برای پیشگیری توصیه می شود استفاده از دستگاه آی یو دی است اما بیاری از افراد به دلیل عدم اطلاع صحیحی از ماهیت این دستگاه و عملکرد آن به سراغش نمیروند. ما در این مطلب شما را با اینکه آی یو دی چیست و چه مزایایی دارد آشنا می کنیم.
IUD آی یو دی یک روش سالم و موثر، مطمئن و برگشت پذیر جهت جلوگیری از بارداری است که عوارض بسیار کمی دارد. این وسیله کوچک، از جنس فلز یا پلاستیک است که توسط ماما یا پزشک داخل رحم قرار می گیرد.
انواع IUD آی یو دی
در حال حاضر دو نوع IUD آی یو دی در بازار عرضه می شود:
1- نوع مسی که به تدریج مس آزاد می کند.
2- نوع میرنا که به تدریج پروژسترون آزاد می کند.
با توجه به اینکه IUD آی یو دی میرنا پروژسترون آزاد می کند می تواند عوارض وسایل پیشگیری از بارداری هورمونی را داشته باشد. به همین علت توصیه می شود تا حد امکان از نوع مسی IUD آی یو دی استفاده می شود. تنها مزیت IUD آی یو دی پروژسترونی میرنا نسبت به IUD آی یو دی مسی کاهش خونریزی قاعدگی در مصرف کنندگان IUD آی یو دی میرنا می باشد که همانطور که می دانید کاهش خونریزی قاعدگی عوارض خاص خود را دارد.
جهت گذاشتن IUD آی یو دی به کجا باید مراجعه شود
در ایران این وسیله را می توان در مطب های خصوصی پزشکان، متخصص زنان و زایمان و یا کارشناسان مامایی گذاشت. همچنین در درمانگاه ها نیز که دارای کلینیک مامایی هستند، گذاشتن این وسیله به وسیله ماما یا پزشک انجام می شود.
ماما یا پزشک قبل از گذاشتن IUD آی یو دی از خانم در رابطه با تعداد فرزندان و بیماری هایی که به آن ها مبتلا است سوال می کنند. سپس خانم را معاینه داخلی می کنند و آزمایشات لازم (مثل پاپ اسمیر) انجام می شود. پس از بررسی آزمایشات، اگر خانمی که می خواهد IUD آی یو دی بگذارد از هر لحاظ سالم باشد و مشکل خاصی نداشته باشد، از او می خواهند در روزهای 2 تا 5 عادت ماهیانه برای گذاشتن IUD آی یو دی مراجعه کند اما اگر خانم مبتلا به عفونت رحم یا واژن باشد، تا درمان عفونت، IUD آی یو دی گذاشته نمی شود.
کار گذاری IUD آی یو دی نیازی به استفاده از بی حسی ندارد. تنها کافیست که نیم تا یک ساعت قبل از مراجعه به مطب، یک کپسول مفنامیک اسید، میل نمائید پس از کارگذاشتن IUD آی یو دی نیازی به استراحت اضافه ندارید، تنها در روزهای اول، سعی کنید از حمل وسایل سنگین و زور زدن خودداری کنید زیرا امکان خروج خود به خودی IUD آی یو دی را افزایش می دهد اما بغل کردن و در آغوش کشیدن بچه منعی ندارد. همچنین در روزهای اول پس از کار گذاشتن IUD آی یو دی می توانید در صورت احساس درد هر 8 ساعت یک کپسول مفنامیک اسید میل کنید.
نکته مهم در مورد IUD آی یو دی
به خاطر داشته باشید در ماه اول پس از کارگذاری IUD آی یو دی نمی توان به اثر آن در پیشگیری از بارداری چندان مطمئن بود. بنابراین در ماه اول کارگذاری IUD آی یو دی باید از وسیله دیگری مثل کاندوم جهت جلوگیری از بارداری استفاده نمود. پس از معاینه توسط ماما و پزشک و چک و کنترل نخ IUD آی یو دی و اطمینان از قرار گرفتن آن در محل مناسب، می توانید در ماه بعد با اطمینان از این وسیله استفاده کنید. نخ IUD آی یو دی به اندازه 2 الی 3 سانتی متر از دهانه رحم قطع می شود و رد تماس جنسی لمس نمی شود (مگر نخ IUD آی یو دی بلند باشد).
اگر IUD آی یو دی گذاشته این می توانید برای کنترل آن، پس از پایان قاعدگی نخ IUD آی یو دی را لمس کنید. برای این منظور دست خود را شسته و داخل کانال واژن کنید تا به دهانه رحم برسد.نخ IUD آی یو دی را لمس کنید و دستتان را خارج کنید. مراقب باشید نخ IUD آی یو دی به هیچ عنوان کشیده نشود. اگر نخ IUD آی یو دی را لمس نکردید، برای بررسی وجود آن در رحم، به مطب مراجعه کنید. در این مواقع پزشک یا ماما پس از معاینه در صورتی که IUD آی یو دی را مشاهده نکردند برای شما یک سونوگرافی درخواست مس کنند.
آیا IUD آی یو دی وسیله مطمئنی برای پیشگیری از بارداری است
بلی – اگر IUD آی یو دی به روش صحیح گذاشته شود و هر 6 ماه یکبار کنترل منظم شود، از بارداری پیشگیری می کند.
نکات مهم در مورد IUD آی یو دی
IUD آی یو دی وسیله ای مطمئن جهت پیشگیری از بارداری است و نوع مسی آن عوارض داروهای پیشگیری از بارداری مثل انواع قرص و آمپول را ندارد.
بعد از سال اول استفاده از IUD آی یو دی، احتمال بارداری با آن کمتر می شود.
بعضی پزشکان می گویند هر چه IUD آی یو دی بهتر گذاشته شود، اثر پیشگیری از بارداری آن بیشتر می شود. بنابراین بهتر است خانم ها برای گذاشتن این وسیله به ماما یا پزشک مطمئن و با تجربه مراجعه کنند.
عوارض IUD آی یو دی با گذشت زمان کمتر می شود.
گذاشتن IUD آی یو دی به چه زنانی توصیه می شود؟
1- زنانی که می خواهند جهت پیشگیری از بارداری از وسیله ای استفاده کنند که عوارض زیادی نداشته باشد و تا حدود زیادی مطمئن باشد.
2- زنانی که ترجیح می دهند روشی انتخاب کنند که نیاز به مصرف روزانه یا استفاده در هر بار نزدیکی نداشته باشد.
3- زنانی که شیر می دهند.
مزایای IUD آی یو دی
1- عوارض IUD آی یو دی مسی از عوارض قرص ها و آمپول های پیشگیری از بارداری، کمتر است.
2- خانم ها بلافاصله پس از برداشتن IUD آی یو دی مسی می توانند باردار شوند.
3- اثر IUD آی یو دی طولانی است و گاهی 5 تا 8 سال از بارداری پیشگیری می کند.
چه زنانی نباید از IUD آی یو دی استفاده کنند؟
1- زنانی که خونریزی غیر طبیعی رحم دارند.
2- زنانی که به طور مادرزادی رحم های غیر طبیعی دارند. مثل رحم دو شاخ و…
3- زنانی که عفونت دستگاه تناسلی دارند.
4- زنانی که عقب ماندگی ذهنی دارند.
5- زنانی که تا کنون باردار نشده اند.
6- زنانی که تست پاپ اسمیر غیر طبیعی دارند.
7- زنانی که میومی دارند که شکل و اندازه حفره رحم را تغییر داده است.
8- زنانی که در حال درمان مول (بچه خوره) هستند.
9- زنانی که خونریزی شدید یا طولانی مدت در هنگام قاعدگی دارند و یا دارای اختلالات انعقادی و کم خونی هستند بهتر است از نوع مسی IUD آی یو دی به علت احتمال بیشتر شدن خونریزی استفاده نکنند. همچنین زنانی که حساسیت به مس دارند نیز نباید از IUD آی یو دی مسی استفاده کنند.
10- خانم هایی که سابقه بارداری خارج از رحمی دارند به علت اینکه IUD آی یو دی پروژسترونی احتمال بارداری خارج رحم را زیاد می کند بهتر است از IUD آی یو دی پروژسترونی استفاده نکنند.
عوارض IUD آی یو دی
1- سوراخ شدن رحم با آی یو دی:
احتمال سوراخ شدن رحم با این وسیله وجود دارد. احتمال دارد که در حین گذاشتن آی یو دی، رحم پاره شود و یا در ماه های بعدی استفاده از آی یو دی، پارگی رحم اتفاق بیفتد.
2- درد بعد از گذاشتن آی یو دی:
خانم ها بلافاصله بعد از گذاشتن این وسیله ممکن است دچار درد یا کمی خونریزی شوند که برای مدتی ادامه یابد. همچنین در ماه های اول پس از گذاشتن آی یو دی، ممکن است خانم ها مبتلا به کمردرد یا دردهای شکمی شوند. این دردها با خوردن بروفن یا مفنامیک اسید زیر نظر پزشک، کم می شود.
3- خونریزی شدید و افزایش درد در زمان عادت ماهیانه (در نوع مسی):
در صورت استفاده از آی یو دی مسی ممکن است خونریزی افزایش یابد و این افزایش خونریزی موجب کمبود آهن شود. بنابراین بسیاری از پزشکان یا کارشناسان مامایی چند ماه بعد از استفاده از این وسیله، دستور آزمایش خون می دهند و زنان را از لحاظ کم خونی کنترل می کنند. (البته این عارضه در نوع مسی آی یو دی دیده می شود و آی یو دی میرنا می تواند موجب کم شدن خونریزی قاعدگی بشود و در صورت خونریزی شدید، می توان از این آی یو دی استفاده کرد).
4- خارج شدن IUD آی یو دی از رحم:
یکی از شایعترین عوارض آی یو دی، خارج شدن خود به خود آن است که معمولا در اولین ماه گذاشتن آن اتفاق می افتد. تعداد کمی از زنان متوجه خارج شدن آن می شوند و در اکثر مواقع، خانم ها متوجه خارج شدن آی یو دی نمی شوند. خارج شدن آی یو دی از رحم بدون اینکه فرد استفاده کننده متوجه شود، یکی از مهمترین دلایل حامله شدن پس از گذاشتن آی یو دی است. بعضی مواقع این وسیله در زمان عادت ماهیانه و با خون عادت خارج می شود و فرد متوجه دفع آن نمی شود. به همین علت به خانم هایی که از آی یو دی استفاده می کنند توصیه می شود حتما نوارهای استفاده شده در زمان عادت ماهیانه را کنترل کنند که در صورت خارج شدن آی یو دی متوجه شوند.
5- عفونت رحمی:
در هفته اول گذاشتن IUD آی یو دی، احتمال عفونت رحمی زیاد است و به تدریج احتمال عفونت کم می شود.
6- افزایش احتمال بارداری خارج از رحم (نوع پروژسترونی):
نوع پروژسترونی IUD آی یو دی احتمال بارداری خارج از رحم را افزایش می دهد. البته نوع مسی آی یو دی موجب افزایش بارداری خارج رحم نمی شود.
زمان گذاشتن آی یو دی
زنانی که می خواهند از این روش استفاده کنند نباید حامله باشند. اگر حامله نباشند، هر زمان می توانند آی یو دی را بگذارند اما بهترین زمان برای گذاشتن آی یو دی، روزهای 2 تا 5 قاعدگی است زیرا گذاشتن آن در این زمان راحتتر است.
چه مدت پس از زایمان می توان آی یو دی گذاشت؟
بهترین زمان گذاشتن آی یو دی 6 تا 8 هفته پس از زایمان است.
آیا پس از سزارین نیز می توان از آی یو دی استفاده کرد؟
بلی – 6 تا 8 هفته پس از سزارین نیز می توان آی یو دی گذاشت.
چه مدت پس از سقط می توان آی یو دی گذاشت؟
اگر سقط زیر 12 هفته باشد، بلافاصله می توان آی یو دی را در رحم گذاشت. اگر سقط بعد از 12 هفته باشد، 6 تا 8 هفته پس از سقط می توان از این وسیله استفاده کرد. همچنین اگر خانمی پس از زایمان، به نوزاد شیر خود را ندهد یا گاهی شیر خود و گاهی شیر خشک بدهد و از وسیله جلوگیری از بارداری استفاده نکند، باید قبل از گذاشتن آی یو دی آزمایش حاملگی دهد و در صورت منفی بودن، آی یو دی بگذارد.
حامله شدن پس از برداشتن آی یو دی
بلافاصله پس از برداشتن آی یو دی می توان باردار شد. با برداشتن آی یو دی، 30 درصد زنان در ماه اول و 90 درصد زنان در 12 ماه اول حامله می شوند. یکی از مزایای آی یو دی این است که خانم ها بلافاصله پس از برداشتن آن می توانند باردار شوند. (اگر خانمی از قرص یا آمپول های پیشگیری از بارداری استفاده کنند، پس از قطع مصرف مدتی طول می کشد تا بتواند باردار شود.)
خارج کردن آی یو دی
در صورتی که تمایل دارید باردار شوید و یا به هر دلیل می خواهید آی یو دی را خارج کنید می توانید به مطب ماما یا پزشک یا درمانگاه تنظیم خانواده مراجعه کنید. برای این کار باید در زمان قاعدگی مراجعه کنید. خارج کردن آی یو دی از کار گذاشتن آن ساده تر است و با یک پنس انجام می شود.