چرا آب باران شور نیست؟

چرا آب باران شور نیست؟

برخلاف آب دریا که شور است و انتظار می رود آب باران هم شور باشد، ولی اینطور نیست وآب باران شور نیست. اینکه آب باران شور نیست علت علمی دارد و اگر به دنبال دلایل علمی برای پدیده های طبیعی هستید، ما علت اینکه چرا آب دریا شور نیست را به طور مفصل برایتان دراین خبر فراهم کرده ایم. 

آب باران شور نیست

منشأ باران آبی است که تبخیر می شود و ابرها را شکل می دهد. اگر چه بخش اعظم این آب ناشی از تبخیر آب شور دریاهاست اما نمک موجود در آب دریا همراه آن تبخیر نمی شود.

بیشتر شوری آب به دلیل کلرید سدیم (نمک طعام) است که شکل بلوری دارد و مولکول های آن توسط پیوندهای قدرتمند یونی کنار یکدیگر نگهداشته می شوند.

این پیوندها نقطه ذوب بالایی (۸۰۱ درجه سانتی گراد) به نمک می بخشند و به دلیل انتقال مولکول های نمک به فاز بخار، انرژی بسیار بیشتری در مقایسه با تبخیر مولکول های آب لازم دارد.

در نتیجه نمک در دریا باقی می ماند و ابر از آب خالص بدون طعم به وجود می آید و به همین دلیل آب باران شور نیست.

هر کسی که به کنار دریا رفته است می داند که آب دریا شور است و همه نیز می دانند که آب باران شور نیست، رودخانه و حتی یخ ها هم شور نیستند. پس چرا بعضی از آبهای سطحی زمین شور و بقیه شیرین است؟

با دانستن  دو نشانه ذیل می توان به این سئوال جواب داد.

نشانه اول: املاح همراه رودخانه ها

 اولین نشانه اینست که آب آشامیدنی کاملاً خالص و عاری از املاح نمی باشد. حتی آب باران نیز دارای املاح و ذرات حلال است که به هنگام تشکیل قطرات باران در هوا جذب می شود. البته این  روزها اکثر ذرات گرد و غبار حاصل از فعالیت صنعتی بشر می باشد اما همچنان به طور طبیعی نیز وجود دارد.
آب باران در خاک نفوذ کرده و از لا به لای صخره ها می گذرد که به همراه خود مقداری از مواد معدنی را در خود حل می کند .به این  فرآیند آب فرسایی (Weathering) گویند. این همان آبی هست که ما می نوشیم و البته چون مقدار نمک آن کم است، مزه خواصی احساس نمی کنیم. سرانجام این آب با مقدار کم مواد معدنی محلول در آن جاری شده و به سمت دریاچه ها و اقیانوس راهی می شود.
مقدار سالانه نمک موجود در آب رودخانه ها درصد بسیار کمی نسبت به کل نمک موجود در دریاها می باشد.
به تعبیری مقدار نمک موجود در اقیانوس ها معادل نمک جاری 200 الی 300 میلیون ساله رودخانه ها می باشد.

نشانه دوم: تبخیر سطحی

دومین نشانه مقایسه شوری آب دریا با آب دریاچه بزرگ نمکی و بحرالمیت است آب این دو دریاچه 10 برابر شورتر آب دریا است. چرا این دریاچه ها شورند در صورتیکه خیلی از دریاچه های دنیا شور نیستند.
دریاچه ها مخزن موقت آب رودخانه ها است. جویبارها و بعضی رودخانه ها، آب  دریاچه ها را تامین می کنند. بعضی از رودخانه ها، آب دریاچه ها را به اقیانوس ها و دریاهای آزاد می ریزند.
 بنابراین دریاچه ها در واقع گودال وسیعی برای رودخانه هستند که از یک طرف آب به آنها وارد و از طرف دیگر خارج می شود.
دریاچه نمکی بزرگ، بحرالمیت و دیگر دریاچه های آب شور دنیا خروجی آب ندارند و خروجی  آبهای این دریاچه های شور  تنها به طریق تبخیر سطحی می باشد.
وقتی آب تبخیر می شود، نمک محلول در آب بجای می ماند. لذا با توجه به املاح  رودخانه ها خصوصا چون برخی از آنها به همراه خود نمک قابل توجه حمل می کنند و نیز موقعیت حاره ای بعضی از دریاچه ها که باعث تبخیر سطحی زیاد میشود مقدار  نمکی و شوری افزایش می یابد.
این روند ، غلظت نمک را سال به سال افزوده نموده تا به مقدار کنونی رسیده است.به همین روش و فرآیند دریاها نیز شور شده است. رودخانه ها نمک محلول را به همراه خود به اقیانوس می برند. آب بخار می شود تا مجدداً به صورت ابر و بارش باران رودخانه ها را بر آب کند، اما نمک ها در دریاها باقی می ماند. به علت حجم بالای اقیانوس ها، صدها میلیون سال نیاز است که آب رودخانه ها به دریاها بریزد ، تا درصد نمک آن به مقدار کنونی برسد.
و حالا نشانه های جدید :
رودخانه ها تنها منبع شور کننده دریاها نیستند. حدوداً 20 سال پیش پدیده ای در نوک پشته های اقیانوسی نمایان گر شد که باعث اصلاح کردن نظریه شور شدن دریاها شد.
این پدیده که به نام (hydrothermal vents)” تخلیه آب های گرم زیر پوسته زمین” است . جاهایی در کف دریا که آب  به صخره های لایه سطحی اقیانوسی نفوذ می کند، گرم شده و مقداری از املاح پوسته سطحی اقیانوس را در خود حل می کند و در نهایت از لابه لای صخره های پوسته سطحی مجدداً تراوش می کند.
 آب گرم تراوش شده حامل مقدار بیشتری از املاح است. تخمین زده می شود که مقدار تخلیه آب گرم زیر پوسته زمین که در حال حاضر تراوش می کند معادل  10 میلیون سال نمک حاصل از رودخانه است. بنابراین فرآیند فوق عامل موثری برای شوری آب می تواند به حساب آید. واکنش  بین آب دریا و مرمر سیاه اقیانوسی و  یا صخره های پوسته سطحی اقیانوسی، یک طرفه نیست، هر چند نمک های حل شده که با صخره های پوسته سطحی بعضا واکنش نشان داده و از آب استخراج می شوند.
آخرین فرآیندی که باعث شوری آب می شود ، ” فعل النفعالات آتشفشانی بستر دریا و گدازه های آتشفشانی اعماق آب” است. این فرآیند همانند فرآیند قبلی (تخلیه آب های گرم زیر پوسته زمین) که آب دریا با صخره های پوسته سطحی و اکنش نشان داده می باشد.